<<Vurun kahpeyi..>>
…..Bu topraklarin ilk kadin haklari savunucusu, bagimsizlik savascisi,eserleri cok sayida yabanci dile cevrilen.Halide Edip,Mustafa Kemal’in yazismalarini yurutup Anadolu Ajansi ve Hakimiyet’i Milliye gazetesine bilgiler gonderince, saltanat Hukumeti’nin kurdugu mahkeme hakkinda olum karari vermisti..
…..Sultanahmet meydani sancili bir gunun tedirginligiyle urperiyordu.Ara sokaklarin dar ve zorlu yokusundan cikan insanlar meydanin tas kalbinde kucuk bir kan pihtisina benziyorlardi baslangicta,ama zaman ilerledikce bu pihti buyuyerek bambaska bir seye benzemeye basladi…Artik dev bir karinca ordusu gibi gorunuyorlardi meydanda….Kara carsafli,ama solgun ama heyecanli kadinlar…..,kahramanlik duygularinin coskunlugunu birbirleriyle konusarak cogaltan erkekler,,, Istilaya ugramis bir vatanin evlatlari,sanki tek bir bedenmiscesine ayni hareketi tekrarlayip duruyorlardi,her yeni sesle beraber baslarini goge kaldiriyor ve heybetli camilerin minareleri arasinda gurleyen itilaf kuvvetlerinin ucaklarina endiseli yuzlerle bakiyorlardi…
…..Kalabalik Musa’nin kizildeniz’i yardigi bicimde ikiye ayrildi, yavasca..Askerlerin actigi yolda sakin,kendinden emin bir kadin yuruyordu simdi,kadin agir ve dikkatli hareketlerle kursuye ciktiginda tum sesler bir anda kesildi ; ucaklarin gokteki viziltisini bile unuttu insanlar..kadin konusmaya basladi sonra “<< her seyden kutsal olan vatanin isgalci guclere terk edilemiyecegini,ecdadin ve gelecek kusaklarin m,utlulugu icin mucadele etmek gerektigini “ >>>>>>>anlatiyordu. Buyuk meydan kadinin guclu sesiyle cinliyor,bu ses,kalabaligin icindeki inanma istegini kendi varligiyla besliyor,sefkatli bir ana gibi buyutuyordu…..Meydanlardaki kadinlarin hepsi kursudeki kadinin suretinde sesinde ve kararliliginda toplanarak o kadinin kendisi olmuslardi. Kadinin adi (Halide edip adivardi)
…….1882 nin istanbul’unda Bedrifem hanim’la Cevb-i Humayin baskatibi edip bey’in kizi olarak dunyaya gelmisti,Halide edip kucuk yastayken esini kaybeden baba Edip bey bir sure sonra sarayda muzik ogretmenligi yapan bir kadinla evlenmisti.Cocuklugunu dedesiyle babasinin evleri arasinda mekik dokuyarak geciren Halide edip bu guzel ve kulturlu Kadina sarayli hanim teyze diyordu.
…….Tek turk cocugu olarak kaydoldugu cocuk yuvasinin ogretmeni Ellenie kyra’ya kendini sevdirmek icin rumca sarkilar soyleyen, siirler ezberleyen bu zeki kiz cocugu,kisa surede okumayi da ogrenmis ve evdeki hocalarinin sayesinde ilk hatmini de indirdikten sonra,henuz yedi yasindayken yasi buyultulerek,Uskudar Amerikan koleji’ne gonderilmisti, Ancak bir yil okuyabildigi bu okuldan padisahin buyruguyla alindi,Bundan sonra egitimine ozel derslerle devam etti,Ingilizce,Fransizca ve arapca dersleri aldi, On yedi yasindayken geri dondugu kolej’de ogretmenlerinin hayrani olduklari mistisizm,pozitivizm gibi akimlarin etkileri altinda kaldi. Gittigi konferanslar sayesinde anadolu’daki yasami ve kendi ulkesi hakkinda bilmedigi bazi gercekleri ogrendi..Koleji bitirdikten sonra oradaki matematik ogretmeni olan Salih Zeki ile evlendi….Esinin yazilarina yardim ederken bir yandan da ceviriler yapmaya devam etti. Hamlet’i dilimize kazandirdi, bunun ardindan tipki cocuklugunda oldugu gibi her seye ilgisizlesti, uzun bir bunalim donemi yasadi.ilk oglunun dogumu onu bu agir depresyondan kurtardi,babasinin ve oglunun hastaliklari nedeniyle toparlandi ve yeniden o bilinen guclu kadin olmaya devam etti.
…..Bu arada baska sorunlar de ortaya cikmisti. O donemlerde tanin,vakit aksam gibi gazete ve cesitli dergilerde yazilari yayimlanan Halide edip Tanin;de yazdigi kadinlarin sosyal haklariyla ilgili yazilar yuzunden sofu kesimin tepkisini cekmeye baslamisti, 31 mart olaylarinin ertesinde oldurelecegine dair soylentiler cikmasi uzerine cocuklariyla beraber once bir tekkeye sigindi, ardindan da misira kacti, ingilterede de bir sure yasadiktan sonra ulkesine geri dondu.
…..Ayni yil ilk romani olan ve tifoya yakalanan oglunun hasta yataginin basucunda yazdigi seviyye talib’i yayimladi.Bu romaniyla Kahramani Macide aracigiyla Turk kadinin toplum icindeki konumunun yarattigi esitsizliklerden ve sahip olmasi gereken haklardan soz eden ilk edebiyatci oldu, Edebiyat dunyasi icindeki feministe nasil davranilacagini dusunurken,Halide edip ozel hayatinda da romanlarindaki kadinlarin yasadiklarina benzer sorunlarla karsilasiyordu….Esi Salih Zeki bey ogretmen bir kadinla evlenmek istiyor, ve Halide edip’in bu durumu kabullenmesi icin cabaliyordu..Halide edip konuyu ogrenince evini terk ederek babasinin yanina gitti, esiyle konusmak icin geri dondugunde hayati boyunca unutamayacagi bir goruntuyle karsilasti, esi salih zeki bey evlenmisti.
……Icinde bulunduklari toplum tarafindan oldukca siradan Kabul edilen bu durum Halide edip icin olaganustu bir rezaletti. Esinden ayrildi ve cocuklariyla birlikte arkadasinin yaninda kalmaya basladi. Bu arada yeniden hastalandiysa da kisa bir sure de ayaga kalkip yep yeni bir ise okullarda ogretmenlik ve egitim danismanligina basladi.Kisa bir sure ingilterede cesitli incelemeler yaptiktan sonra geri dondugunde Balkan savasi’nin getirdigi acilar ve savas yuzunden goc eden insanlarin perisan durumlariyla karsilasti.
…..Mustafa Kemal’le bulusma
…..Olanlara daha fazla kayitsiz kalamiyacagini hissederek katildigi kadinlari yuceltme dernegi araciligiyla zor durumdaki ailelere yardim edilmesi islerini organize etti ve dernegin actigi hastanede hastabakicilik yapti. Vatanin gidisatina dair politikalar uretmenin daha uygun bir yol olacagi dusuncesiyle Turk ocagi’nin toplantilarina katilmaya basladi,Burda Ziya gokalp,Hamdullah suphi. Gibi kisilerle ulusculuk fikri uzerinde tartisilan sayisiz toplantiya katildi, Bu akimin etkisinde kalarak yazdigi, yeni turan adli romaninda bu isimde bir partinin calismalarini ve ideallerini anlatirken, ulusculuk fikrini tum utopik ayrintilariyla ortaya koyarak ait olmak istedigi dunyanin sinirlarini ve icerigini romaninin sayfalari arasinda belirledi…...
…..Bu calismalari yaparken Cemal pasanin cagrisiyla lubnanda cesitli okullar kurmak icin harekete gecti,,,,Ertesi yil burada Dr. Adnan adivar ile evlendi ve suriye ile lubnan’in turk ordularinca bosaltilmasi nedeniyle istanbul’a dondu…Esiyle beraber ogretmenlik ve mufettislik yapmaya devam ettiler Ayni zamanda Istanbul Darulfunjunun’da bati edebiyati dersleri Verdi. Ancak yunanlilarin ingiliz donanmasinin destegiyle izmir,e cikmalari bu gergin ama duzenli hayatlari birdenbire darmadagin oldu….Artik sadece turk ocaginin toplantilarina katilmakla yetinmiyor. Bagimsizlik mucadelesi icin duzenlenen mitinglerde konusmaci olarak gorev yapiyordu….”” Gozlerinde yas degil alev var “” deniyordu onun icin. “ sesi lav gibi cikiyor, sozleri halkin uzerine erimis kursun damlalari gibi saciliyordu “”
……Iste o donemde Sultanahmet meydanindaki unutulmaz mitinginde hukum suren o muthis sessizlik icinde patlayan kadinin sesi, “ milletler dostumuz,hukumetler dusmanimizdir” diyordu.Buyuk sultanahmet mitinginden sonra istanbulda isgal edildiginde adivarlar kilik degistirerek gectikleri anakara’da Mustafa kemal tarafindan karsilandilar…..Halide edip burada farkli gorusleri savunan yabanci gazetelerde cikan yazilari cevirdi bir yandan Mustafa kemal’in yazismalarini yuruturken bir yandanda kurmus olduklari anadolu ajan’sina ve hakimiyet-i milliye gazetesine gonderilecek bilgileri duzenledi. Saltanat Hukumeti tarafindan kurulan ve kurt Mustafa divani olaraka adlandirilan mahkemenin karariyla olumu icin fetva cikarilmis alti isimden biriydi artik.
…Sakarya savasindan sonra bati cephesinde aktif olarak calismaya basladi,Burada onbasi unvani aldi, Yunanlilar izmirden cekilirken bascavus olan halide edip orduyla beraber izmir,e girmis olmanin mutlulugunu yasadi….Savas sonrasinda Adnan adivar’in disisleri bakanligi Istanbul temsilcisi yapilmasiyla hep ozlemini cektigi Istanbul;a kavustu. Eskisi gibi gazete ve dergilere yazmaya baslamisti, Ancak bu huzurlu hayatida uzun surmedi, esininde kuruculari arasinda bulundugu Terakkiperver cumhuriyet firkasi kurtulus savasi oncesinde savundugu Amerikan mandaciligi dusuncesini hatirlatarak cesirli yazilarla ona saldirmaya basladi. Sonunda baskilara dayanamiyarak hastalandi ve tedavi icin viyanaya gitti, yazim hayatina Pen kulup uyesi oldugu ingilterede ve fransada devam etti. Amerika’daki politicak institute’un davetiyle burda yuvarlak masa konferansina katilan ilk kadin olarak toplantinin acilis konusmasini yapti. Ataturkun olumunun ardindan yurda dondu, Bundan sonraki on yil boyunca ayni universitede ingiliz filolojisi kursu baskanligi yapti, bu gorevi sirasinda uc ciltlik ingiliz edebiyati tarihini tamamladi. Sinekli bakkal adli eseriyle chp roman odulunu kazandi, izmir bagimsiz milletvekili secildikten sonra mecliste gorev aldigi bir donemlik sure boyunca biraktigi universiteye milletvekilliginden istifa ettiginde yine dondu.
…..Esinin olumuyle agir hastaliklarla bogusmaya, ruhsal bunalimlar ve depresyonlar yasamaya basladi, Gazetelerde anilarini anlatir ve okuyuculari bir donem hakkinda birinci elden bilgilendirilirken, bir yandanda neredeyse hic durmadan yeni eserleri uzerinde calisiyor, bu siki calisma temposuyla esinin olumunu unutmaya calisiyordu.
…….Daktilosundan romanlar ,hikayeler.oyunlar,inceleme ve ani yazilari ile cevirimler fiskiriyor.Halide edip yazmaktan yorulmuyordu……Eserleri ingilizce,fransizca almanca,rusca,portekizce’ye ve hatt macarca,fince,urduca sirtcaya cevrilmis,zamaninin en cok taninan turk yazari olmustu,Meydanlarda kurulan kursulerde kelimeleriyle cephelerde dayanikliligi ve azmiyle, edebiyat alaninda yetenegiyle insanlari saskina ceviren ya cok sevilen ya da nefret edilen karakteriyle hep bir inanc abidesi olarak ayakta durmayi basarmis olan bu topraklarin ilk kadin haklari savunucusu Halide edip adivar 1964 de bobrek yetmezligi nedeniyle oldugunde belki de en cok o meshur sultanahmet mitingi sirasinda meydanda bulunanlar uzulmuslerdi….Merkez effendi mezarliginda bir mezar daha kazilirken farkli yerlerde bulunan o insanlar baslarini goge kaldirmis dusman ucaklarindan arinan hurriyet kokulu bir semaya bakip urpererek’’’’”””””Edip Halide’ye aglamislardi.
Alintidir…
…..Bu topraklarin ilk kadin haklari savunucusu, bagimsizlik savascisi,eserleri cok sayida yabanci dile cevrilen.Halide Edip,Mustafa Kemal’in yazismalarini yurutup Anadolu Ajansi ve Hakimiyet’i Milliye gazetesine bilgiler gonderince, saltanat Hukumeti’nin kurdugu mahkeme hakkinda olum karari vermisti..
…..Sultanahmet meydani sancili bir gunun tedirginligiyle urperiyordu.Ara sokaklarin dar ve zorlu yokusundan cikan insanlar meydanin tas kalbinde kucuk bir kan pihtisina benziyorlardi baslangicta,ama zaman ilerledikce bu pihti buyuyerek bambaska bir seye benzemeye basladi…Artik dev bir karinca ordusu gibi gorunuyorlardi meydanda….Kara carsafli,ama solgun ama heyecanli kadinlar…..,kahramanlik duygularinin coskunlugunu birbirleriyle konusarak cogaltan erkekler,,, Istilaya ugramis bir vatanin evlatlari,sanki tek bir bedenmiscesine ayni hareketi tekrarlayip duruyorlardi,her yeni sesle beraber baslarini goge kaldiriyor ve heybetli camilerin minareleri arasinda gurleyen itilaf kuvvetlerinin ucaklarina endiseli yuzlerle bakiyorlardi…
…..Kalabalik Musa’nin kizildeniz’i yardigi bicimde ikiye ayrildi, yavasca..Askerlerin actigi yolda sakin,kendinden emin bir kadin yuruyordu simdi,kadin agir ve dikkatli hareketlerle kursuye ciktiginda tum sesler bir anda kesildi ; ucaklarin gokteki viziltisini bile unuttu insanlar..kadin konusmaya basladi sonra “<< her seyden kutsal olan vatanin isgalci guclere terk edilemiyecegini,ecdadin ve gelecek kusaklarin m,utlulugu icin mucadele etmek gerektigini “ >>>>>>>anlatiyordu. Buyuk meydan kadinin guclu sesiyle cinliyor,bu ses,kalabaligin icindeki inanma istegini kendi varligiyla besliyor,sefkatli bir ana gibi buyutuyordu…..Meydanlardaki kadinlarin hepsi kursudeki kadinin suretinde sesinde ve kararliliginda toplanarak o kadinin kendisi olmuslardi. Kadinin adi (Halide edip adivardi)
…….1882 nin istanbul’unda Bedrifem hanim’la Cevb-i Humayin baskatibi edip bey’in kizi olarak dunyaya gelmisti,Halide edip kucuk yastayken esini kaybeden baba Edip bey bir sure sonra sarayda muzik ogretmenligi yapan bir kadinla evlenmisti.Cocuklugunu dedesiyle babasinin evleri arasinda mekik dokuyarak geciren Halide edip bu guzel ve kulturlu Kadina sarayli hanim teyze diyordu.
…….Tek turk cocugu olarak kaydoldugu cocuk yuvasinin ogretmeni Ellenie kyra’ya kendini sevdirmek icin rumca sarkilar soyleyen, siirler ezberleyen bu zeki kiz cocugu,kisa surede okumayi da ogrenmis ve evdeki hocalarinin sayesinde ilk hatmini de indirdikten sonra,henuz yedi yasindayken yasi buyultulerek,Uskudar Amerikan koleji’ne gonderilmisti, Ancak bir yil okuyabildigi bu okuldan padisahin buyruguyla alindi,Bundan sonra egitimine ozel derslerle devam etti,Ingilizce,Fransizca ve arapca dersleri aldi, On yedi yasindayken geri dondugu kolej’de ogretmenlerinin hayrani olduklari mistisizm,pozitivizm gibi akimlarin etkileri altinda kaldi. Gittigi konferanslar sayesinde anadolu’daki yasami ve kendi ulkesi hakkinda bilmedigi bazi gercekleri ogrendi..Koleji bitirdikten sonra oradaki matematik ogretmeni olan Salih Zeki ile evlendi….Esinin yazilarina yardim ederken bir yandan da ceviriler yapmaya devam etti. Hamlet’i dilimize kazandirdi, bunun ardindan tipki cocuklugunda oldugu gibi her seye ilgisizlesti, uzun bir bunalim donemi yasadi.ilk oglunun dogumu onu bu agir depresyondan kurtardi,babasinin ve oglunun hastaliklari nedeniyle toparlandi ve yeniden o bilinen guclu kadin olmaya devam etti.
…..Bu arada baska sorunlar de ortaya cikmisti. O donemlerde tanin,vakit aksam gibi gazete ve cesitli dergilerde yazilari yayimlanan Halide edip Tanin;de yazdigi kadinlarin sosyal haklariyla ilgili yazilar yuzunden sofu kesimin tepkisini cekmeye baslamisti, 31 mart olaylarinin ertesinde oldurelecegine dair soylentiler cikmasi uzerine cocuklariyla beraber once bir tekkeye sigindi, ardindan da misira kacti, ingilterede de bir sure yasadiktan sonra ulkesine geri dondu.
…..Ayni yil ilk romani olan ve tifoya yakalanan oglunun hasta yataginin basucunda yazdigi seviyye talib’i yayimladi.Bu romaniyla Kahramani Macide aracigiyla Turk kadinin toplum icindeki konumunun yarattigi esitsizliklerden ve sahip olmasi gereken haklardan soz eden ilk edebiyatci oldu, Edebiyat dunyasi icindeki feministe nasil davranilacagini dusunurken,Halide edip ozel hayatinda da romanlarindaki kadinlarin yasadiklarina benzer sorunlarla karsilasiyordu….Esi Salih Zeki bey ogretmen bir kadinla evlenmek istiyor, ve Halide edip’in bu durumu kabullenmesi icin cabaliyordu..Halide edip konuyu ogrenince evini terk ederek babasinin yanina gitti, esiyle konusmak icin geri dondugunde hayati boyunca unutamayacagi bir goruntuyle karsilasti, esi salih zeki bey evlenmisti.
……Icinde bulunduklari toplum tarafindan oldukca siradan Kabul edilen bu durum Halide edip icin olaganustu bir rezaletti. Esinden ayrildi ve cocuklariyla birlikte arkadasinin yaninda kalmaya basladi. Bu arada yeniden hastalandiysa da kisa bir sure de ayaga kalkip yep yeni bir ise okullarda ogretmenlik ve egitim danismanligina basladi.Kisa bir sure ingilterede cesitli incelemeler yaptiktan sonra geri dondugunde Balkan savasi’nin getirdigi acilar ve savas yuzunden goc eden insanlarin perisan durumlariyla karsilasti.
…..Mustafa Kemal’le bulusma
…..Olanlara daha fazla kayitsiz kalamiyacagini hissederek katildigi kadinlari yuceltme dernegi araciligiyla zor durumdaki ailelere yardim edilmesi islerini organize etti ve dernegin actigi hastanede hastabakicilik yapti. Vatanin gidisatina dair politikalar uretmenin daha uygun bir yol olacagi dusuncesiyle Turk ocagi’nin toplantilarina katilmaya basladi,Burda Ziya gokalp,Hamdullah suphi. Gibi kisilerle ulusculuk fikri uzerinde tartisilan sayisiz toplantiya katildi, Bu akimin etkisinde kalarak yazdigi, yeni turan adli romaninda bu isimde bir partinin calismalarini ve ideallerini anlatirken, ulusculuk fikrini tum utopik ayrintilariyla ortaya koyarak ait olmak istedigi dunyanin sinirlarini ve icerigini romaninin sayfalari arasinda belirledi…...
…..Bu calismalari yaparken Cemal pasanin cagrisiyla lubnanda cesitli okullar kurmak icin harekete gecti,,,,Ertesi yil burada Dr. Adnan adivar ile evlendi ve suriye ile lubnan’in turk ordularinca bosaltilmasi nedeniyle istanbul’a dondu…Esiyle beraber ogretmenlik ve mufettislik yapmaya devam ettiler Ayni zamanda Istanbul Darulfunjunun’da bati edebiyati dersleri Verdi. Ancak yunanlilarin ingiliz donanmasinin destegiyle izmir,e cikmalari bu gergin ama duzenli hayatlari birdenbire darmadagin oldu….Artik sadece turk ocaginin toplantilarina katilmakla yetinmiyor. Bagimsizlik mucadelesi icin duzenlenen mitinglerde konusmaci olarak gorev yapiyordu….”” Gozlerinde yas degil alev var “” deniyordu onun icin. “ sesi lav gibi cikiyor, sozleri halkin uzerine erimis kursun damlalari gibi saciliyordu “”
……Iste o donemde Sultanahmet meydanindaki unutulmaz mitinginde hukum suren o muthis sessizlik icinde patlayan kadinin sesi, “ milletler dostumuz,hukumetler dusmanimizdir” diyordu.Buyuk sultanahmet mitinginden sonra istanbulda isgal edildiginde adivarlar kilik degistirerek gectikleri anakara’da Mustafa kemal tarafindan karsilandilar…..Halide edip burada farkli gorusleri savunan yabanci gazetelerde cikan yazilari cevirdi bir yandan Mustafa kemal’in yazismalarini yuruturken bir yandanda kurmus olduklari anadolu ajan’sina ve hakimiyet-i milliye gazetesine gonderilecek bilgileri duzenledi. Saltanat Hukumeti tarafindan kurulan ve kurt Mustafa divani olaraka adlandirilan mahkemenin karariyla olumu icin fetva cikarilmis alti isimden biriydi artik.
…Sakarya savasindan sonra bati cephesinde aktif olarak calismaya basladi,Burada onbasi unvani aldi, Yunanlilar izmirden cekilirken bascavus olan halide edip orduyla beraber izmir,e girmis olmanin mutlulugunu yasadi….Savas sonrasinda Adnan adivar’in disisleri bakanligi Istanbul temsilcisi yapilmasiyla hep ozlemini cektigi Istanbul;a kavustu. Eskisi gibi gazete ve dergilere yazmaya baslamisti, Ancak bu huzurlu hayatida uzun surmedi, esininde kuruculari arasinda bulundugu Terakkiperver cumhuriyet firkasi kurtulus savasi oncesinde savundugu Amerikan mandaciligi dusuncesini hatirlatarak cesirli yazilarla ona saldirmaya basladi. Sonunda baskilara dayanamiyarak hastalandi ve tedavi icin viyanaya gitti, yazim hayatina Pen kulup uyesi oldugu ingilterede ve fransada devam etti. Amerika’daki politicak institute’un davetiyle burda yuvarlak masa konferansina katilan ilk kadin olarak toplantinin acilis konusmasini yapti. Ataturkun olumunun ardindan yurda dondu, Bundan sonraki on yil boyunca ayni universitede ingiliz filolojisi kursu baskanligi yapti, bu gorevi sirasinda uc ciltlik ingiliz edebiyati tarihini tamamladi. Sinekli bakkal adli eseriyle chp roman odulunu kazandi, izmir bagimsiz milletvekili secildikten sonra mecliste gorev aldigi bir donemlik sure boyunca biraktigi universiteye milletvekilliginden istifa ettiginde yine dondu.
…..Esinin olumuyle agir hastaliklarla bogusmaya, ruhsal bunalimlar ve depresyonlar yasamaya basladi, Gazetelerde anilarini anlatir ve okuyuculari bir donem hakkinda birinci elden bilgilendirilirken, bir yandanda neredeyse hic durmadan yeni eserleri uzerinde calisiyor, bu siki calisma temposuyla esinin olumunu unutmaya calisiyordu.
…….Daktilosundan romanlar ,hikayeler.oyunlar,inceleme ve ani yazilari ile cevirimler fiskiriyor.Halide edip yazmaktan yorulmuyordu……Eserleri ingilizce,fransizca almanca,rusca,portekizce’ye ve hatt macarca,fince,urduca sirtcaya cevrilmis,zamaninin en cok taninan turk yazari olmustu,Meydanlarda kurulan kursulerde kelimeleriyle cephelerde dayanikliligi ve azmiyle, edebiyat alaninda yetenegiyle insanlari saskina ceviren ya cok sevilen ya da nefret edilen karakteriyle hep bir inanc abidesi olarak ayakta durmayi basarmis olan bu topraklarin ilk kadin haklari savunucusu Halide edip adivar 1964 de bobrek yetmezligi nedeniyle oldugunde belki de en cok o meshur sultanahmet mitingi sirasinda meydanda bulunanlar uzulmuslerdi….Merkez effendi mezarliginda bir mezar daha kazilirken farkli yerlerde bulunan o insanlar baslarini goge kaldirmis dusman ucaklarindan arinan hurriyet kokulu bir semaya bakip urpererek’’’’”””””Edip Halide’ye aglamislardi.
Alintidir…