SİGARAYI BIRAKMA SEMPTOMLARI
Bazı insanlarda sigarayı bıraktıklarında, çekilme semptomları adı verilen yakınmalar oluşur. Bu semptomlar kişilerin üçte ikisinde görülür ve geçicidirler. Çoğu 7 - 10 gün içinde hafifleyip kaybolurken bir kısmı daha uzun sürer.
İlk 24 saatte huzursuzluk
-Gerilim hissi
-Düşüncelerini toplamada güçlük
-Sinirlilik
-Yorgunluk hissi
-Titremeler
-Uykusuzluk
-Kabızlık
gibi bazı çekilme semptomları başlar.
Kişide aşırı sigara isteği vardır. Bu yakınmaların kontrolünde doktorunuz size yardımcı olacaktır. Sigarayı bırakan kişilerde iştah artışı ve kilo alma görülebilir. Sigarayı bırakmak isteyenlerin korktukları bu olay, aslında her 3 kişiden birinin başına gelir.
Eğer kişi almak istemediği kiloları almaya başlamışsa, bunu önlemek için;
-Sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeli,
-Bol su ve meyve suyu içmeli
-Düzenli eksersiz ve yürüyüş yapmalı
-Kuruyemiş, bisküvi gibi yiyeceklerden uzak durmalıdır.
Sigaranın bırakılmasını takiben öksürükte artış olur. Aslında bu, iyileşme belirtisidir. Öksürükteki artış, bronşları temizleyen titrek tüylerin sigara dumanındaki toksinlerin etkisinden kurtulup çalışmaya başlaması ve solunum yollarındaki katranı dışarı atmaları sonucu oluşur.
SİGARAYI BIRAKMA YÖNTEMLERİ
SİGARA NASIL BIRAKILIR ?
Kendi kendine bırakma : Sigarayı bırakanların çoğu kendilerini ikna etmeyi başarmışlardır.
Klinikler : Beş altı hafta sürecek programlar, insanların niçin sigara içtiği, sigara isteminin tedavi edilmesi, stres tedavisinin pratikleri ve kişisel olarak sigaradan sakınmaya yardım etmek amacındadır.
Tıbbi tedavi : Sigara alışkanlığından kurtulmak ve sigara aramanın üstesinden gelmek için bazı ilaçlar kullanılır.
Davranış yöntemleri : Sigaradan nefret etme veya kendini yönetme programlarını içerir.
Doktor önerileri : Sigaranın getirdiği tehlikeler anlatılır, uygun tedaviler düzenlenir.
Hipnoz : Psikoterapist yönetiminde uygulanır.
Akupunktur : Bu yöntem kişide tütüne karşı tiksinti yaratabilir.
Medya : Radyo, televizyon, gazete gibi kurumların eğitim programları kişiyi aydınlatır.
DAVRANIŞ PSİKOLOJİSİ
Bu; vakıfların, büyük şirketlerin, dispanser veya hastanelerin bünyesinde gerçekleştirilecek grup psikoterapisi seanslarından oluşur. Hekimler bu tip sigara bırakma seanslarına sadece hafif derecede sigaraya bağımlı olan hastalarını göndermelidirler. Amerika Birleşik Devletlerinde " Mayo Nikotin Bağımlılık Merkezi " sigara ile mücadele için dört yöntem geliştirmiştir.
Davranış Tedavisi : Davranış değerlendirmesi yapmak ve tedavi becerileri edinmeye dayanır.
Alışkanlıkların tedavisi : Sigara içenler için nikotinin bağımlılık yapıcı bir ilaç olduğunun kabul edilmesi önemlidir. Neden bulma, inkar, dalgınlık, kontrol kaybı ve yarattığı ciddi problemlere karşı sürekli kullanım alışmanın belirtisidir. Bu nikotin isteğinin tedavisi gerekir.
İlaç Tedavisi : Nikotin cikleti, cilde yapıştırma, burun spreyi veya solunum yolu ile nikotin verilebilir.
Sigaraya Yeniden Başlamanın Önlenmesi : Bağımlılığın ciddiyeti, nikotinin hasta yaşamındaki tüm etkileri ve sonuçlarına karşı koyabilmenin önemi belirtilmelidir. İlk müdahaleden sonra danışmanlar düzenli telefon ve mektupla destek sağlamaktadır. Eğer bu tip görüşmeler işe yaramazsa o zaman nikotin yerine geçebilecek tedavi düşünülmelidir.
SİGARANIN BIRAKILMASINDA İLAÇ TEDAVİSİ
Nikotin tedavisi :
Sigarayı bırakmaya kesinlikle karar vermiş olan kişilerde yardımcı bir yöntem nikotin tedavisidir. Böylece nikotin eksikliğine bağlı bazı eksiklik bulguları ortadan kaldırılmış olur.
-Nikotin tedavisi mucize değildir ( başarı oranı % 40 - 50 )
-Nikotin tedavisi sırasında kesinlikle sigara içilmez
-Nikotin tedavisi kesinlikle hekim kontrolünde yürütülür
-Nikotin bir ilaç olarak değişik şekillerde hazırlanmıştır. Cilde yapıştırılan bantlar ( plaster ), ciklet, burun spreyi gibi uygulama biçimleri vardır. Halen ülkemizde cilde yapıştırılan bant şekli bulunmaktadır.
Nikotin plasteri tedavisinde doz ayarlanması :
Nikotin plasteri tedavisine başlama dozu, kişinin içmekte olduğu günlük sigara miktarına göre ayarlanır. Başlanan doz, bir kaç haftalık sürelerle basamak tarzında azaltılarak sürdürülür. Toplam uygulama 10 - 12 haftadır. Ülkemizde de mevcut nikotin plasteri uygulamasında, ilaç 24 saatte bir kullanılır. Gövde veya üst kolun ön yüzüne, tüysüz bir bölgeye yapıştırılır.
NİKOTİN TEDAVİSİ KİMLERE UYGULANAMAZ
Hamileler, süt emziren anneler, çocuklar ve bazı sağlık sorunlarına sahip kişilere nikotin tedavisi uygulanmaz. Bu sağlık sorunlarından başlıcaları ; myokard enfarktüsü, Buerger hastalığı, diyabet, hipertroidi, duedonum ülseri ve kontakt dermatittir.
Nikotin tedavisi sırasında ortaya çıkabilecek yan etkiler :
Yan etkilerin sıklığı, yapılan klinik çalışmalarda % 1 - 2 oranında bulunmuştur. Bunlar; baş ağrısı, gribe benzeyen bulgular, hanımlarda sancılı adet, bulantı, kusma, halsizlik, uykusuzluk, göğüs ağrısı, sıcaklık hissi, kramplar, kaşıntı, bandın yapıştırıldığı yerde alerjik reaksiyon gibi bulgulardır. Nikotin tedavisi sırasında başka ilaçlar kullanılıyorsa hekime bildirilmelidir. Nikotinin bunlarla etkileşimi olabilir.
Nikotin dışındaki ilaçlar ve antinikotin maddeler :
Nikotin gibi etkinliği olan clonidin veya antinikotin etkisi olan anabasinum, cystisinum gibi bazı maddelerle halen klinik çalışmalar yapılmaktadır. Henüz nikotin tedavisi kadar deneyim yoktur.
BAZI İPUÇLARI
ARTIK SİGARAYI BIRAKMAYA KARAR VERDİNİZ
Daha önce bırakmaya çalışıp da tekrar başladıysanız niçin başarısız olduğunuzu düşünün ve nedenlerini yazın.
Geçen sefer niye sigaraya başladım?
Bu sefer aynı hatayı yapmamak için nasıl bir plan yapmalıyım?
BİR GÜN BELİRLEYİN
Sigarasız yaşama geçeceğiniz günü önceden belirleyin. Bu gün ;
-Mümkün olduğunca stresinizin az olduğu,
-Kendinize zaman ayırabileceğiniz,
-Size sigara istetecek etkenlerden uzak,
bir gün olsun.
Bu günü kaydedip altını imzalayın ve görebileceğiniz bir yere asın. Sigara günlüğü tutmaya başlayın. Her içtiğiniz sigarayı, ortamı, zamanı, kimlerle, niçin içtiğinizi kaydedin.
Sigarayı size hatırlatacak nedenler;
-Alkol
-Yemek sonrası
-Kilo alma korkusu
-Duygusal stres
-Kahve
-Diğer sigara içenlerdir.
Bunlarla nasıl başa çıkacağınızı planlayın.
Uzak durma : En iyisi bir kaç hafta bu nedenlerden uzak durmaktır. Alkol ve kahveyi azaltın. Sigara içilen yerlerden uzak durun.
Düzeninizi değiştirin : Yemekten sonra sigara içiyorsanız ;
-Artık yürüyüşe çıkın
-Sigarayı bırakmanın mutluluğunu düşünün
-Sağlıklı yiyeceklere yönelin
-Şekersiz ciklet çiğneyin
-Müzik dinleyin
-Arkadaşlarınıza telefon edin
-Spor yapın
Arkadaşlarınıza sigarayı bıraktığınızı duyurup, onların da yardımını isteyin.
Sigara içmek istediğinizde ;
-Bulunduğunuz ortamı değiştirin
-Beş dakika bekleyin
-Derin nefes alıp verin. Gevşemeye çalışın.
-Bir bardak suyu ağzınızda bekleterek yavaş yavaş için.
(Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tülin Çağatay)
SİZ SİGARAYA TESLİM OLMAYACAK KADAR GÜÇLÜSÜNÜZ !